ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ทรงเป็นพระราชธิดาพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถและทรงลาออกฐานันดรศักดิ์ เพื่อทรงอภิเษกสมรสกับปีเตอร์ เจนเซนในพระบรมหาราชวังตามราชประเพณีและเสด็จประทับ ณ ประเทศสหรัฐอเมริกาเมื่อปี พ.ศ. 2515 และเสด็จนิวัติประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ. 2544
ถือว่าทรงเป็นพระราชธิดาพระองค์ใหญ่พระองค์แรก ในบรรดาพระราชโอรส พระราชธิดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถที่ได้ทรงลาออกฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เป็นพระองค์และในรัชกาลปัจจุบัน
ทรงปฏิบัติพระกรณียกิจต่างๆ อาทิ ด้านการศึกษา สังคม ยาเสพติด เช่น การช่วยราษฎร์ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ 'การรณรงค์ป้องกันและการแก้ไขปัญหายาเสพติด( To Be Number One)ในหน่วยงานและสถานศึกษา ปัจจุบัน มีสามชิก สมาชิกที่มีมากกว่า 37 ล้านคนทั่วประเทศ ซึ่งโครงการนี้ได้รับความนิยมจากเยาวชนและประชาชนทั่วประเทศจึงทรงเป็นที่ รักยิ่งของเยาวชนและประชาชนไทย ' พระราชทานความช่วยเหลือโอกาสแก่ผู้พิการ(มูลนิธิคุณพุ่ม) นอกจากนี้ ทรงพระราชทานความช่วยเหลือ แก่ผู้ด่อยโอกาสในประเทศรวมทั้งช่วยเหลือให้ความรู้แก่เกษตรกร สร้างโรงเรียนในถิ่นธุระกันดาล(โรงเรียนเพียงหลวง)ในโครงการปาฏิหาริย์แห่ง ชีวิต มูลนิธิ มิราเคิล ออฟ ไลฟ์ และยังทรงพระราชทาน คำปรึกษาผ่านรายการโทรทัศน์ (รายการ ทูบี นัมเบอร์ วัน วาไรตี้ ช่อง NBT) เป็นต้น เพื่อประชาชนชาวไทยได้อยู่ร่วามกันอย่างสงบสุขและการอยู่ร่วมกันสามัคคีจน ทั่วถึง
ทรงได้รับการยกย่อง จากนางเบอร์ลิน คาร์มี เลย์ รัฐมนตรีต่างประเทศสวิตเซอร์แลนด์ และชาวสวีเดน ว่าทรงเป็น"วีรสตรี"หลังจากทรงช่วยเหลือชีวิตพลเมืองของสวิตฯให้รอดพ้นจาก คลื่นยักษ์สึนามิที่บริเวณชายหาดเขาหลัก จ.พังงา โดยใช้เฮลิคอปเตอร์ ลำเลียงผู้ได้รับบาดเจ็บและผู้รอดชีวิตขึ้นไปยังจุดปลอดภัยและทรงให้ความ ช่วยเหลือ ด.ช.ฮาว เบิร์กแมน บุตรชายอายุ 1 ขวบ ที่โดนคลื่นซัดหมดสติ โดยในวันเกิดเหตุทรงนำ ด.ช.ฮาว ขึ้นเฮลิคอปเตอร์ไปส่งที่ รพ.วชิระภูเก็ต ซึ่งแพทย์และพยาบาลให้ความช่วยเหลือ จนอาการพ้นขีดอันตราย โดยครอบครัว เบิร์กแมน ซาบซึ้งในพระกรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้ ซึ่งนับว่าเป็นวีรสตรีไทยที่สมควรจะได้รับการยกย่องและเชิดชูให้สมพระ เกียรติ
และนอกจากนี้ เมื่อปีพ.ศ. 2551ได้ทรงแสดงภาพยนตร์เรื่อง หนึ่งใจ... เดียวกัน เป็นภาพยนตร์ที่ทรงแสดงด้วยพระองค์เองอย่างมีพระอัจฉริยภาพจนทำให้ชาวต่างชาติต่างประเทศได้นำภาพยนตร์เรื่อง หนึ่งใจ... เดียวกัน นำไปฉายต่างประเทศจนทำให้ภาพยนตร์เรื่องนี้กลายเป็นภาพยนตร์นานาชาติ